Onderzoek en boek
Ik heb in 2024 mijn Master of Arts behaald. Ik onderzocht hoe we wel nieuwe verhalen en oplossingsrichtingen kunnen ontdekken in complexe opgaven en schreef Hoe dan wel? Makerschap in de tussenruimte. Een samenvatting van het onderzoek lees je onderaan deze pagina.
Bestel nu het boek
Het boek kost € 10,- excl. verzendkosten. Een mooi gedrukt handzaam boekje. Klik op onderstaande link en stuur me de verzendgegevens. Je ontvangt het boek met factuur.
Download de pdf van het boek
Het boek is ook online te lezen. Natuurlijk is de digitale versie ook heel mooi. Nadat je je interesse kenbaar hebt gemaakt via onderstaande button stuur ik hem via mail naar je op.
Samenvatting
In samenwerkingen die gericht zijn op het vinden van oplossingsrichtingen voor complexe problemen, wordt vaak gebruik gemaakt van Design Thinking. Deze methode helpt teams om op een creatieve en gestructureerde manier vooruitgang te boeken en heeft de afgelopen jaren enorm aan populariteit gewonnen. Dit komt doordat het een prettige en verbindende manier biedt om houvast te vinden in de complexiteit.
Een veelgebruikte metafoor in het ontwerpproces voor complexe vraagstukken is die van de ijsberg. Wat we boven de waterlijn zien, zijn onze acties. Onder de waterlijn bevinden zich onze overtuigingen en onze wensen, die niet zichtbaar zijn, maar wel ons gedrag beïnvloeden. Tijdens het ontwerpproces proberen we deze onderliggende factoren naar boven te halen en maken we iteraties om het ontwerp te verbeteren en beter af te stemmen op ons doel. We vragen deelnemers om hun gedachten, gevoelens en verbeelding te delen en met elkaar in gesprek te gaan. Dit leidt tot nieuwe relaties, perspectieven en meer empathie voor elkaar en het probleem. Toch ontstaan er weinig echt nieuwe oplossingen.
Dit komt volgens mij omdat we met Design Thinking slechts een klein stukje onder de waterlijn komen. Denken, voelen en verbeelden herhalen vaak wat we al kennen. Om echt te ontdekken wat we willen, moeten we andere zintuigen aanspreken. Door van ratio en redeneren (dit doe ik, dit vind ik) over te gaan naar emotie en voelen (dit wil ik), komen we dieper onder water. Beeldende kunst kan hierbij helpen.
Wanneer we gezamenlijk kunst maken, benutten we veel van onze kwaliteiten tegelijkertijd: we doen en denken, improviseren en reflecteren, drukken ons uit en werken samen. Deze constante wisselwerking met wie we zijn en wat de wereld ons biedt, leidt tot originele oplossingen, vernieuwende werkwijzen en unieke verhalen. Nieuwe oplossingsrichtingen ontstaan door telkens te itereren op wat het materiaal, de vorm en de compositie ons brengen.
Dit vraagt om echt goed kijken en al onze zintuigen openzetten. In complexe situaties heeft iedereen een eigen perspectief op een probleem. Door letterlijk naast iemand te gaan staan en te onderzoeken hoe het is om hen te zijn, kunnen we samen meer zien. Dit stelt ons in staat om empathischer te zijn, effectiever te communiceren en betere beslissingen te nemen.
Het itereren in Design Thinking is echter wezenlijk anders dan in beeldende kunst. In Design Thinking draait itereren om het herhaaldelijk testen, evalueren en aanpassen van ideeën om een oplossing te vinden die aan de behoeften van gebruikers voldoet. In beeldende kunst gaat itereren meer over het verkennen van verschillende concepten, technieken en materialen om een artistieke visie te ontwikkelen, vaak zonder een specifiek einddoel.
Marcel Duchamp zei dat een kunstwerk wordt afgemaakt door degene die ernaar kijkt. Dit illustreert perfect het concept van kunst-iteratie: het kunstwerk verandert telkens door de blik van de toeschouwer. Kunst wil geen antwoorden geven, maar vragen oproepen over essenties, angsten en verlangens. Dit biedt ruimte voor vernieuwing, verandering, beweging en verbinding.
Kunst creëert creatieve vragen en Design Thinking creëert creatieve oplossingen. Door ons buiten de gebaande paden te begeven en te experimenteren met nieuwe ideeën en concepten, kunnen we nieuwe oplossingen vinden voor complexe problemen. Kunst-itereren kan het Design Thinking-proces verrijken door een tussenruimte te openen waar systemen, rollen en aannames worden opgeschort en nieuwe ideeën kunnen ontstaan. Complexe vraagstukken hebben geen project nodig, maar een proces van voortdurende wisselwerking en creatie.